تیرچه

 

در گذشته در ایران سقف اکثر ساختمان‌ها از نوع سقف طاق ضربی ساخته می‌شد. امّا پس از مطالعات مهندسی و بررسی کارشناسان از زلزله‌های مخرب، بسیاری از مهندسان به این نتیجه رسیده‌اند که سقف طاق ضربی در هنگام زلزله فاقد عملکرد مناسب است. به همین دلیل به مرور زمان استفاده از این نوع سقف منسوخ گردید و سقف‌های تیرچه بلوک جایگزین سقف‌های طاق ضربی در بیشتر ساختمان‌ها شدند. المان‌های اصلی استفاده شده در سقف تیرچه بلوک، بلوک سقفی و تیرچه هستند. در مقاله بلوک سقفی در خصوص انواع بلوک‌های سقفی و ویژگی‌ها و مزایا و معایب آن‌ها آشنا شدیم. در این مطلب نیز به بررسی تیرچه و ویژگی‌های آن خواهیم پرداخت.

 

زمان تقریبی برای مطالعه این مقاله: 7 دقیقه و 30 ثانیه

 

تیرچه چیست؟

تیرچه یک المان سازه‌ای است که بار وارد شده به سقف را به تیرهای اصلی انتقال می‌دهد. تیرچه عضو پیش‌ساخته‌ای متشکل از بتن و فولاد است که در دو نوع تیرچه پیش تنیده و تیرچه خرپایی تولید می‌شود. تیرچه را می‌توان اصلی‌ترین عنصر اجرای سقف تیرچه بلوک دانست. به‌طور کلی تیرچه در سه زمان زیر بارگذاری شده است:

1. هنگام حمل و نقل، بار ناشی از وزن خود

2. در زمان اجرا، وزن مرده سقف شامل وزن تیرچه، بلوک، بتن درجا و وزن افراد و تجهیزات بتن‌ریزی را در حد فاصل شمع بندی‌ها

3. پس از گیرش بتن پوششی روی بلوک‌ها و جمع آوری شمع‌ها، تیرچه به عنوان عضو خمشی سقف، نیروهای وارده

 

انواع تیرچه

تیرچه با توجه به موادی که برای ساخت آن استفاده می‌شود، انواع مختلفی دارد. به‌طور کلی تیرچه در دو نوع تیرچه بتنی و تیرچه‌های فلزی با جان باز (تیرچه کرومیت) تولید می‌شود. البته تیرچه بتنی خود انواع متفاوتی دارد که شامل موارد زیر است.

• تیرچه پیش ساخته خرپایی

• تیرچه پیش ساخته پیش تنیده

• تیرچه‌های با قالب سفالی (تیرچه فوندوله دار)

هرکدام از این موارد کاربردهای متفاوتی دارد. در ادامه با این موارد و کاربردهای آن‌ها آشنا می‌شویم.

 

 

 

تیرچه پیش ساخته خرپایی

رایج‌ترین نوع تیرچه در ایران که اکثر مهندسین ایرانی از آن استفاده می‌کنند، تیرچه پیش ساخته خرپایی بوده که متشکل از خرپای فولادی و پاشنه بتنی است. فولاد مورد استفاده برای ساخت خرپا، علاوه بر داشتن مدول ارتجاعی کافی، باید جوش‌‌پذیر بوده و حداقل ظرفیت تغییر طول و تحمل تنش در مرحله گسیختگی را داشته باشد. تیرچه خرپایی، شبکه پیش ساخته‌ای از آرماتورهای کششی و عرضی و میلگرد اتصال بالایی است. این آرماتورها به یکدیگر جوش شده و اشکال مثلثی ایجاد می‌نمایند و ایستایی لازم جهت حمل و نقل و هم‌چنین اجرا را تامین می‌کنند.

تیرچه پیش ساخته خرپایی برای تحمل بارگذاری، از اجزای زیر تشکیل شده است:

 

• آرماتورهای کششی

• آرماتورهای عرضی

• آرماتور بالایی

• بتن پاشنه تیرچه

• آرماتورهای تقویتی

• آرماتور کمکی اتصال

در ادامه به بررسی مختصر هریک از این اجزا خواهیم پرداخت.

 

 

 

آرماتور کششی

در مراحل مختلف بارگذاری آرماتورهای زیرین خرپا، به عنوان عضو کششی شناخته شده و وظیفه تحمل نیروهای کششی ناشی از نیروهای وارده در هر مرحله از بارگذاری را بر عهده خواهند داشت.

 

آرماتور عرضی

در مرحله اول بارگذاری، آرماتورهای عرضی همانند عضو مورب خرپا عمل کرده و به کمک اعضای کششی زیرین و اعضای بالایی تیرچه، ایستایی لازم را جهت تحمل وزن خود تیرچه به هنگام حمل و نقل تامین می‌کنند. در مرحله دوم بارگذاری نیز این آرماتورها ایستایی لازم جهت تحمل وزن مرده سقف بین تکیه‌گاه‌های موقت (در هنگام اجرا) را تامین می‌نمایند. در مرحله سوم بارگذاری تیرچه، آرماتورهای عرضی پیوستگی لازم را بین آرماتور کششی خرپا و بتن پوششی ایجاد می‌کنند. علاوه برآن، قسمتی از نیروی برشی تیر T شکل نیز توسط آرماتورهای عرضی تحمل می‌شود.

 

 

آرماتور بالایی

در مرحله اول و دوم بارگذاری، آرماتور بالایی تیرچه، به کمک دیگر اعضای خرپا، نیروهای وارده به تیرچه را تحمل می‌نماید. اما در مرحله سوم نقش آرماتور بالایی به محل قرارگیری آن بستگی خواهد داشت. اگر آرماتور بالایی بالاتر از سطح بلوک سقفی و در بتن پوششی قرار گیرد، در نقش آرماتور افت و حرارت (حرارت و جمع شدگی) مقطع مرکب سقف عمل می‌کند. در غیر این‌صورت چنین نقشی را نخواهد داشت.

 

 

بتن پاشنه

همان‌طور که از نام تیرچه پیش ساخته خرپایی مشخص است این المان پیش از نصب ساخته می‌شود. بتن‌ریزی پاشنه یکی از بخش‌های ساخت تیرچه پیش ساخته خرپایی است. پاشنه تیرچه برای تامین تکیه‌گاه بلوک سقفی به عنوان قالب دائمی استفاده خواهد شد.

 

 

آرماتورهای تقویتی

اگر آرماتور کششی پایینی تحمل حداکثر لنگر وسط دهانه را نداشته باشد از آرماتور‌ تقویتی در داخل خرپای فلزی استفاده می‌شود.

 

 

آرماتور کمکی اتصال

برای مهار آرماتورهای کششی از یک سو و همچنین امکان استقرار بیش از دو آرماتور کششی در پاشنه تیرچه از سوی دیگر، از آرماتور کمکی اتصال استفاده می‌شود.

 

 

تیرچه های با قالب سفالی (تیرچه فوندوله دار)

اگر در بتن‌ریزی پاشنه تیرچه پیش ساخته خرپایی، از قالب ماندگار سفالی استفاده شود، به آن تیرچه فوندوله دار یا کفشک دار می‌گویند. مشخصات این تیرچه دقیقا مشابه تیرچه پیش ساخته خرپایی است.

 

 

تیرچه پیش ساخته پیش تنیده

تیرچه پیش تنیده، در واقع قسمتی از سطح مقطع سقف نواری است. در هنگام تولید این تیرچه، آرماتورها توسط جک‌هایی تحت کشش معین قرار گرفته سپس بتن ریزی مقطع اجرا انجام می‌شود. پس از این مرحله و گیرش بتن، میلگردها به آرامی رها شده تا تیرچه‌ها تحت تنش فشاری قرار گیرند. این نوع تیرچه فقط در کارخانه‌های مجهز تولید می‌شود. برای ساخت تیرچه پیش تنیده از مقطع بتنی T شکل با رده مقاومتی C35 و بالاتر و مفتول های فولادی با مقاومت بالا (1750 تا 1900 نیوتن بر میلی‌مترمربع) استفاده می‌شود. به‌طور کلی پیش تنیدگی، ایجاد تنش فشاری ثابت و دائمی در یک عضو بتنی است که به وسیله کشیدن و مهار کردن آرماتورها صورت می‌گیرد. البته باید در نظر داشت که مقدار پیش تنیدگی تیرچه، باید به حدی باشد که تیرچه‌ها هنگام حمل و نقل، نصب، بتن‌ریزی و همچنین تحت اثر بارهای بهره‌برداری، ترک نخورد. یکی از نکات مهم در ساخت تیرچه پیش تنیده، بتن‌ریزی سطح بالایی تیرچه‌ها به طور زبر و برجسته است. این موضوع برای ایجاد پیوستگی لازم اهمیت خواهد داشت. لازم به ذکر است در دهانه‌های بلندتر، با توجه به تنش کششی بیشتر کابل نسبت به میلگرد، می‌توان از کابل برای ساخت تیرچه پیش تنیده بهره برد.

 

 

تیرچه‌های فلزی با جان باز (تیرچه کرومیت)

عضو پیش ساخته‌ای است که به صورت خرپاهای ویژه دو سر ساده اجرا می‌شود. از این تیرچه غالبا در اسکلت‌های فلزی استفاده می‌شود.تفاوت تیرچه کرومیت با تیرچه بتنی در پاشنه آن است. پاشنه تیرچه کرومیت، فلزی است ولی تیرچه بتنی، پاشنه بتنی دارد. تیرچه فولادی برای تحمل بارگذاری، از اجزای زیر تشکیل شده است:

• بال تحتانی
• اعضای قطری
• بال فوقانی

در تیرچه‌های فلزی با جان باز یا همان تیرچه کرومیت، بال فوقانی از یک تسمه یا دو میلگرد و بال تحتانی از یک تسمه تشکیل شده است. دو بال توسط یک میلگرد خم شده که نقش جان باز را ایفا می کند، به یکدیگر متصل می‌شوند.

 

 

مزایای تیرچه‌های فلزی با جان باز (تیرچه کرومیت)

• عدم نیاز به جک و شمع بندی در زیر سقف
• خود ایستا بودن
• عدم انتقال فشار و نیرو به سقف‌های پایینی در زمان بتن‌ریزی
• امکان بتن‌ریزی چند سقف ساختمان به‌طور همزمان
• کاهش هزینه‌های کسر بتن، ترانسفر تراک‌های حمل بتن و اجرت پیمانکاران اجرای سقف و پمپ بتن
• سرعت بالای اجرای سقف‌ها
• سهولت اجرای داکت‌ها جهت عبور لوله‌های تاسیساتی و کانال‌ها
• کاهش مصرف بتن
  

 

مزایای استفاده از تیرچه

• سرعت بالا در اجرای سقف
• کاهش هزینه‌های ساخت
• مقاومت بالا در برابر نیرو‌های افقی مانند باد و زلزله
• اجرای سقف با استفاده از کارگران و نیروهای ساده
• کاهش میزان لرزش سقف
• عدم نیاز به جرثقیل برای جابه‌جایی

 

 

کلام آخر

استفاده از سقف تیرچه بلوک در کشور ما نه‌تنها مقرون به صرفه و مناسب است بلکه مورد توجه ساختمان‌سازان نیز قرار دارد. استفاده از تیرچه‌های استاندارد و مناسب با ویژگی‌های ساختمان در حال احداث در کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و سهولت ساخت موثر خواهد بود. در اجرای سقف تیرچه بلوک علاوه بر تیرچه به بلوک‌های سقفی نیز نیاز خواهد بود. استفاده از بلوک سقفی پلاستوفوم یا یونولیت در کنار انواع تیرچه می‌تواند منجر به ساخت سازه‌ای مقاوم و به صرفه شود از این رو شیوه مناسب و بهینه برای ساخت به‌شمار می‌رود. برای خرید و استعلام قیمت یونولیت سقفی، یونولیت دیواری، خرید و استعلام قیمت تیرچه و انواع مصالح ساختمانی می توانید با کارخانه تولید یونولیت سقفی بامداد فوم تماس بگیرید. برای خرید تیرچه در شهرهای خوزستان کافیست برای ثبت سفارش خود با کارخانه بامدادفوم تماس بگیرید.

تیرچه شوش، تیرچه اندیمشک، تیرچه دزفول، تیرچه شوشتر، تیرچه مسجد سلیمان، تیرچه لالی، تیرچه اندیکا، تیرچه ایذه، تیرچه باغ ملک، تیرچه قلعه تل، تیرچه رامهرمز، تیرچه ماهشهر، تیرچه بهبهان، تیرچه امیدیه، تیرچه ماهشهر، تیرچه سربندر، تیرچه آبادان، تیرچه خرمشهر، تیرچه شادگان، تیرچه سوسنگرد، تیرچه هویزه، تیرچه حمیدیه، تیرچه هندیجان، تیرچه گتوند، تیرچه باوی، تیرچه اهواز، تیرچه خوزستان